第 14 章 拄著顧燈員

Tē 14 Chiong Tú tio̍h kò͘-teng-oân

Tē gō͘ lia̍p hêng-seng chiâⁿ ín-lâng hòⁿ-kî. I sī só͘-ū ê lāi-té siōng sè-lia̍p. I ê khong-kan kan-ta ū-kàu khǹg chi̍t ki lō͘-teng hām khiā chi̍t ê kò͘-teng-oân, iā-tō-sī koán-kò͘ lō͘-teng ê lâng. Sió ông-chú m̄-chai tī chit-ê bô chhù mā bô ki-bîn ê hêng-seng téng-koân, lō͘-teng kah kò͘-teng-oân ū siáⁿ lō͘-iōng. M̄-koh i án-ne siūⁿ:

"Khó-lêng hit-lâng sī gōng-á. M̄-koh i bô khah gōng kòe kok-ông, hong-sîn lâng, seng-lí lâng, kah chiú-tô͘. Siōng-bô i ū chi̍t ê khang-khòe. I nā tiám-teng, tō ná seⁿ-chhut chi̍t lia̍p chheⁿ, a̍h-sī chi̍t lúi hoe. I nā phah-hoa teng-hóe, tō ná i kiò chheⁿ a̍h-sī hoe khì khùn. Súi-khùi ê kang-chok. Che ū-iōng, in-ūi chin súi-khùi!"

Lâi-kàu hêng-seng ê sî, i kā koán-teng lâng kiâⁿ-lé kah chio-ho͘:

14a

"Gâu-chá! Lí ná ē tú-tú kā lí ê teng-hóe chhòng hoa?"

"Gâu-chá! " kò͘-teng-oân ìn. "Góa chun-siú bēng-lēng."

"Siáⁿ sī bēng-lēng?"

"Sī án-ne: góa ài sit-teng. Àm-an!" Jiân-āu i koh kā teng-hóe tiám-to̍h.

"Tān-sī lí ná ē koh kā teng tiám-to̍h?"

"Góa chun-siú bēng-lēng," i ìn.

"Góa bē liáu-kái," sió ông-chú kóng.

"Bô su-iàu liáu-kái," kò͘-teng-oân kóng. "Bēng-lēng tō sī bēng-lēng. Gâu-chá!"

I tō sit-tiāu i ê teng.

Jiân-āu i iōng âng-sek ê sì-kak chhiú-kin-á chhit i ê hia̍h-thâu.

"Bô-êng--sí. Í-chêng iáu hó. Chá-khí sit-teng, àm-sî tiám-teng. Kî-tha ê sî-kan, ji̍t-sî góa ē-tàng hioh-khùn, àm-sî góa ē-tàng khùn."

"Tang-sî khai-sí bēng-lēng piàn ah sioh?"

"Bēng-lēng bô piàn," kò͘-teng-oân kóng. "Tō sī án-ne chiah ē hāi. Chi̍t nî koh chi̍t nî, hêng-seng lú tńg lú kín, tān-sī bēng-lēng lóng bô piàn!"

"Koh lâi neh?" sió ông-chú mn̄g.

"Hm, Taⁿ múi chi̍t hun-cheng tńg chi̍t liàn, góa liân chi̍t bió-cheng ê hioh-khùn sî-kan mā bô. Chi̍t hun-cheng tō ài tiám-teng koh sûi sit-teng!"

"Ū-kàu kî-koài! Lín chia chi̍t kang kan-ta ū chi̍t hun-cheng!"

"Oân-choân bē kî-koài!" kò͘-teng-oân kóng. "Lán í-keng kau-tâm chi̍t kò goe̍h lah."

"Chi̍t kò goe̍h?"

"Tio̍h. saⁿ-cha̍p hun-cheng tō sī chi̍t kò goe̍h! Àm-an!"

Jiân-āu i koh tiám-to̍h i ê teng.

Sió ông-chú khòaⁿ i, khai-sí ài tio̍h chit ê hiah-nī chun-siú bēng-lēng ê lâng. I siūⁿ-khí í-chêng i chhiâng-chāi sóa í-á khì khòaⁿ ê ji̍t-thâu lo̍h-soaⁿ. I siūⁿ-boeh pang-chō͘ in pêng-iú:

"Thiaⁿ góa kóng... Góa ū pān-hoat hō͘ lí ē-tàng hioh-khùn..."

"Góa it-ti̍t siūⁿ-boeh hioh-khùn," i ìn.

In-ūi lán-lâng ē-tàng tông-sî koh siú kui-tēng koh lo̍k-tô.

Sió ông-chú kè-sio̍k kóng:

"Lí ê hêng-seng hiah sè, saⁿ-pō͘ tō se̍h chi̍t liàn ah. Lí chí-iàu bān-bān-á kiâⁿ, tō ē-sái it-ti̍t tī ji̍t-thâu ē-bīn. Lí nā boeh hioh-khùn, lí tō kiâⁿ..., tō it-tit sī ji̍t-sî, tî-hui lí thêng--lo̍h-lâi."

"Che pang-chō͘ bô tōa," kò͘-teng-oân kóng. "In-ūi góa siōng su-iàu ê sī khùn."

"Chin put-hēng," sió ông-chú kóng.

"Chin put-hēng," kò͘-teng-oân kóng. "Gâu-chá!" I tō sit-tiàu i ê teng.

"Chit ê lâng," sió ông-chú kè-sio̍k i ê lí-hêng, iân-lō͘ siūⁿ, "pa̍t-lâng ē khòaⁿ i khin: kok-ông, hong-sîn lâng, chiú-tô͘, kah seng-lí lâng, lóng ē khòaⁿ-put-khí i. Tān-sī chāi góa khòaⁿ--lâi, i sī ûi-it m̄-sī hàm-kó͘ ê lâng, in-ūi i chò ê tāi-chì m̄-sī ūi-tio̍h i ka-tī."

I thò͘ chi̍t-ê tōa-khùi, koh siūⁿ:

"Che sī ûi-it góa ē-sái kau-pôe ê. Khó-sioh i ê hêng-seng si̍t-chāi siuⁿ sè. Téng-koân bô-kàu nn̄g ê lâng ê só͘-chāi..."

Sió ông-chú m̄-ài ka-tī sêng-jīn kóng, i ài chit ê hó-ūn ê hêng-seng, sī in-ūi i chi̍t kang ū chi̍t-chheng sì-pah sì-cha̍p kái ê ji̍t-lo̍h.

--

第 14 章 拄著顧燈員

第五粒行星誠引人好奇. 伊是所有 ê 內底上細粒. 伊 ê 空間 kan-ta 有夠 khǹg 一支路燈和 khiā 一个顧燈員, 亦 tō 是管顧路燈 ê 人. 小王子 m̄ 知 tī 這个無厝 mā 無居民 ê 行星頂懸, 路燈 kah 顧燈員有啥路用. M̄-koh 伊 án-ne 想:

"可能彼人是戇仔. M̄-koh 伊無較戇過國王, 風神人, 生理人, kah 酒徒. 上無, 伊有一个 khang-khòe. 伊若點燈, tō ná 生出一粒星, 抑是一蕊花. 伊若拍 hoa 燈火, tō ná 伊叫星抑是花去睏. 這是媠氣 ê 工作. 這有路用, 因為真媠氣!"

來到行星 ê 時, 伊 kā 顧燈員行禮 kah 招呼:

14a

"Gâu 早! 你哪會 tú-tú kā 你 ê 燈火創 hoa?"

"Gâu 早! " 顧燈員應. "我遵守命令."

"啥是命令?"

"是 án-ne: 我愛熄燈. 暗安!" 然後, 伊 koh kā 燈火點 to̍h.

"但是你哪會 koh kā 燈點 to̍h?"

"我遵守命令," 伊應.

"我袂了解," 小王子講.

"無需要了解," 顧燈員講. "命令 tō 是命令. Gâu 早!"

伊 tō 熄掉伊 ê 燈.

然後, 伊用紅色 ê 四角手巾仔拭伊 ê 額頭.

"無閒死. 以前猶好. 早起熄燈, 暗時點燈. 其他 ê 時間, 日時, 我 ē-tàng 歇睏, 暗時, 我 ē-tàng 睏."

"Tang-sî 開始命令變 ah sioh?"

"命令無變," 顧燈員講. "Tō 是 án-ne 才會害. 一年 koh 一年, 行星愈轉愈緊, 但是命令攏無變!"

"Koh 來 neh?" 小王子問.

"Hm, Taⁿ 每一分鐘轉一 liàn, 我連一秒鐘 ê 歇睏時間 mā 無. 一分鐘 tō 愛點燈 koh 隨熄燈!"

"有夠奇怪! 恁遮一工 kan-ta 有一分鐘!"

"完全袂奇怪!" 顧燈員講. "咱已經交談一個月 lah."

"一個月?"

"著. 三十分鐘 tō 是一個月! 暗安!"

然後伊 koh 點 to̍h 伊 ê 燈.

小王子看伊, 開始佮意這个 hiah-nī 遵守命令 ê 人. 伊想起以前伊常在 sóa 椅仔去看 ê 日頭落山. 伊想欲幫助這个朋友:

"聽我講... 我有辦法予你 ē-tàng 歇睏..."

"我一直想欲歇睏," 伊應.

因為咱人 ē-tàng 同時 koh 守規定 koh 駱駝.

小王子繼續講:

"你 ê 行星 hiah 細, 三步 tō se̍h 一 liàn ah. 你只要慢慢仔行, tō ē-sái 一直 tī 日頭下面. 你若欲歇睏, 你 tō 行..., tō 一直是日時, 除非你停落來."

"這無啥有效," 顧燈員講. "因為我上需要 ê 是睏."

"真不幸," 小王子講.

"真不幸," 顧燈員講. "Gâu 早!" 伊 tō 熄掉伊 ê 燈.

"這个人," 小王子繼續伊 ê 旅行, 沿路想, "別人會看伊輕: 國王, 風神人, 酒徒, kah 生理人, 攏會看不起伊. 但是在我看來, 伊是唯一 m̄ 是 hàm-kó͘ ê 人, 因為伊做 ê 代誌, m̄ 是為著伊家己."

伊吐一个大氣, koh 想:

"這是唯一我 ē-sái 交陪 ê 人. 可惜伊 ê 行星實在 siuⁿ 細. 頂懸無夠兩个人 ê 所在..."

小王子 m̄ 愛家己承認講, 伊愛這个好運 ê 行星, 是因為伊一工有一千四百四十改 ê 日落.

--

XIV

LA KVINA planedo estis tre kurioza. ĝi estis la plej malgranda el ĉiuj. Tie estis ĝuste nur necesa spaco por loki unu stratlanternon kaj unu lanteniston. La eta princo ne sukcesis klarigi al si, por kio povas utili lanterno kaj lanternisto sur planedo sen domo kaj loĝantaro. Tamen li pensis:

"Povas esti, ke tiu viro estas stulta. Tamen li estas ia malplimulte, ol la reĝo, la malmodestulo, la negocitso kaj la ebriulo. Almenaŭ lia laboro havas sencon. Kiam li eklumigas sian lanternon, estas kvazaŭ li naskigus unu plian stelon - aŭ floron. Kiam li estingas sian lanternon, estas kvazaŭ la stelon aŭ la floron li endormigus. Bela okupo. Estas vere utila, ĉar estas bela!"

Kiam li alvenis sur la planedon, li respekte salutis la lanterniston:

14a

"Bonan tagon! Kial vi ĵus estingis vian lanternon?"

"Estas laŭ ordono," respondis la lanternisto. "Bonan tagon!"

"Kio estas ordono?"

"Ĝi estas: mi devas estingi mian lanternon. Bonan vesperon!" Kaj li denove eklumigis ĝin.

"Sed kial vi ĵus denove eklumigis ĝin?"

"Estas laŭ ordono," respondis la lanternisto.

"Mi ne komprenas," diris la eta princo.

"Estas nenio por kompreni," diris la lanternisto. "Ordono estas ordono. Bonan tagon!"

Kaj li estingis sian lanternon.

Poste li viŝis sian frunton per ruĝe kvadratita naztuko.

"Terura okupo ĝi estas. En la pasinteco estis bone. Matene mi estingis, kaj vespere mi eklumigis. Mi havis la ceteron de la tago por ripozi kaj la ceteron de la nokto por dormi."

"Kaj ĉu de tiam la ordono estis ŝanĝita?"

"La ordono ne estis ŝanĝita," diris la lanternisto. "Ja precize pro tio ĝi estas terura. De jaro al jaro la planedo ĉiam pli kaj pli rapide turniĝis, sed la ordono neniam ŝanĝiĝis!"

"Kaj kio do?" diris la eta princo.

"Do, ĉar nun ĝi turniĝas po unu fojo ĉiuminute, mi ne havas plu eĉ sekundon por paŭzi. Mi eklumigas kaj estingas po unu fojo ĉiuminute!"

"Tio estas vere stranga! La tago ĉe vi daŭras unu minuton!"

"Tio tute ne estas stranga!" diris la lanternisto. "Ni konversaciis jam unu monaton."

"Unu monaton?"

"Jes. Tridek minutoj estas tridek tagoj! Bonan vesperon!"

Kaj li denove eklumigis sian lanternon.

La eta princo rigardis lin kaj ekamis tiun lanterniston tiel fidelan al la ordono, kiun li ricevis. Li rememoris pri la sunsubiroj, kiujn li mem iam provis vidi, alilokante sian seĝon. Li volis helpi al sia amiko:

"Aŭskultu!... Mi konas metodon, per kiu vi povos ripozi, kiam vi volas..."

"Mi ĉiam volas," diris la lanternisto.

Ĉar oni povas esti samtempe kaj fidela kaj mallaborema.

La eta princo daŭrigis:

"Via planedo estas tiel malgranda, ke vi povas ĉirkaŭiri ĝin per tri paŝegoj. Vi nur devas malrapide paŝi por ĉiam resti sub la suno. Kiam vi volos ripozi, vi paŝos..., kaj la tago daŭros tiel longe, kiel vi volos."

"Tio ne tro helpos al mi," diris la lanternisto. "ĉar pli ol kion ajn alian en vivo mi ŝatas dormi."

"Malbonŝance," diris la eta princo.

"Malbonŝance," diris la lanternisto. "Bonan tagon!" Kaj li estingis sian lanternon.

"Tiu ĉi," pensis la eta princo daŭrigante sian vojaĝon, "estus malestimata de ĉiuj aliaj: la reĝo, la malmodestulo, la ebriulo kaj la negocisto. Tamen li estas la sola, kiu ne ŝajnas al mi ridinda. Eble, ĉar li okupiĝas pri io alia, ol pri si mem."

Li suspiris pro bedaŭro kaj pensis:

"Tiu estas la sola, kun kiu mi povus amikiĝi. Sed lia planedo estas vere tro malgranda. Sur ĝi ne estas spaco por du personoj..."

La eta princo ne kuraĝis konfesi al si mem, ke li ŝatis tiun ĉi benitan planedon precipe pro la mil kvarcent kvardek sunsubiroj en ĉiu tago.

--