第 15 章 拄著地理學家

Tē 15 Chiong Tú tio̍h tē-lí ha̍k-ka

Tē la̍k lia̍p hêng-seng ū cha̍p-pōe tōa. Hia tòa chi̍t ê lāu sian-siⁿ, i siá kāu-kāu ê chheh.

"Hm! Thàm-hiám-ka lâi ah!" khòaⁿ tio̍h sió ông-chú ê sî, i kiò--chhut-lâi.

Sió ông-chú chē tī toh-á piⁿ, thiám kah phīⁿ-phēⁿ chhoán, in-ūi it-ti̍t teh lí-hêng.

"Lí ùi tó-ūi lâi?" lāu sian-siⁿ mn̄g.

"Chit pún kāu chheh sī siáⁿ?" sió ông-chú kóng. "Lí tī chia chhòng siáⁿ?"

"Góa sī tē-lí-ha̍k-ka," lāu sian-siⁿ kóng.

"Tē-lí-ha̍k-ka sī siáⁿ?"

"Tē-lí-ha̍k-ka tō sī chai-iáⁿ tó-ūi ū hái-iûⁿ, hô-liû, to͘-chhī, soaⁿ-me̍h, kah soa-bo̍k ê ha̍k-chiá."

"Chiâⁿ chhù-bī," sió ông-chú kóng. "Che chiah sī chin ê choan-gia̍p!" I sì-kè khòaⁿ tē-lí-ha̍k-ka ê hêng-seng, í-chêng m̄-bat khòaⁿ-kòe ū chiah chòng-koan ê.

"Lí ê hêng-seng chiâⁿ súi. I ê téng-koân ū hái-iûⁿ bô?"

"Góa m̄-chai-iáⁿ," tē-lí-ha̍k-ka kóng.

"Ū to͘-chhī, tōa-hô, soa-bo̍k bô?"

"He góa mā m̄-chai-iáⁿ." tē-lí-ha̍k-ka kóng.

"Tān-sī lí sī tē-lí-ha̍k-ka ah!"

"Tio̍h," tē-lí-ha̍k-ka kóng, "m̄-koh góa m̄-sī thàm-hiám-ka. Góa chia khiàm thàm-hiám-ka. Tē-lí-ha̍k-ka bô teh kè-sǹg to͘-chhī, tōa-hô, soaⁿ-me̍h, hái-iûⁿ, kah soa-bo̍k. I bē-sái lī-khui chheh-toh sì-kè cháu, i ài tī chia chiap-thāi thàm-hiám-ka. I chhéng-kàu thàm-hiám-ka, kì-lo̍k in ê lí-hêng kò͘-sū. He kò͘-sū nā chin chhù-bī, i tō ài tiâu-cha thàm-hiám-ka ê jîn-keh.

"Sī án-chóaⁿ?"

"In-ūi kóng pe̍h-chha̍t ê thàm-hiám-ka ē chō-sêng tē-lí chheh ê chai-lān. Lim-chiú ê thàm-hiám-ka mā sī án-ne."

"Sī án-chóaⁿ?" sió ông-chú mn̄g.

15a

"In-ūi chiú-chùi ê lâng khòaⁿ siang-têng. Ē hāi tē-lí-ha̍k-ka kā chi̍t lia̍p soaⁿ kì-chò nn̄g lia̍p."

"Góa bat chi̍t-ê lâng, i sī bô-hó ê thàm-hiám-ka," sió ông-chú kóng.

"Ū khó-lêng. Thàm-hiám-ka jîn-keh nā hó, goán tō chhéng-kàu i ê hoat-hiān."

"Lí ē khì hia khòaⁿ-khòaⁿ leh bô?"

"Bē. He siuⁿ ho̍k-cha̍p. Goán iàu-kiû thàm-hiám-ka the̍h-chhut chèng-kì. Chhiūⁿ kóng, hoat-hiān tōa soaⁿ, i tō ài the̍h-chhut tōa-lia̍p chio̍h-thâu."

Tē-lí-ha̍k-ka hut-jiân chin kek-tōng.

"Lí ùi chin hn̄g lâi! Lí tō sī thàm-hiám-ka! Chhiáⁿ kă kóng lí ê hêng-seng!"

Tē-lí-ha̍k-ka kā i ê phō͘-á hian khui, iân-pit siah chiam. Thàm-hiám-ka ê kò͘-sū ài seng iōng iân-pit kì, tán i the̍h-chhut chèng-kì chiah iōng ba̍k-chúi-pit siá.

"Hm?" tē-lí-ha̍k-ka khai-sí mn̄g.

"Ho͘, goán hia," sió ông-chú kóng, "bô siáⁿ chhù-bī, koh chin sè. Góa ū saⁿ lia̍p hóe-soaⁿ. Nn̄g lia̍p sī oa̍h ê, chi̍t lia̍p sit ê. M̄-koh bô-lâng ē chai!"

"Bô-lâng ē chai," tē-lí-ha̍k-ka tòe leh kóng.

"Góa mā ū chi̍t châng hoe."

"Goán bô kì-lo̍k hoe." tē-lí-ha̍k-ka kóng.

"Sī án-chóaⁿ? Hoe sī siōng súi ê mi̍h-kiāⁿ."

"In-ūi hoe bē-kú-tn̂g."

"Bē-kú-tn̂g sī siáⁿ ì-sù?"

"Tē-lí chheh," tē-lí-ha̍k-ka kóng, "sī siōng ū-kè-ta̍t ê chheh. In bē thè-liû-hêng. Soaⁿ hán-tit sóa-ūi. Goán kì ê sī éng-oán ê tāi-chì."

"M̄-koh sit hóe-soaⁿ ū khó-lêng oa̍h khí-lâi," sió ông-chú chhap-ōe kóng. "Siáⁿ sī bô kú-tn̂g?"

" Hóe-soaⁿ sit ê a̍h-sī oa̍h ê, tùi goán lóng kāng-khoán," tē-lí-ha̍k-ka kóng. "Tiōng-iàu ê sī soaⁿ. Soaⁿ bē kái-piàn."

"Siáⁿ sī bē-kú-tn̂g?" sió ông-chú koh mn̄g, chāi i, the̍h chhut ê būn-tê lóng ài mn̄g kàu té.

"He ì-sù tō sī kóng, ū kín-kín bô-khì ê hûi-hiám."

"Góa ê hoe ū kín-kín bô-khì ê hûi-hiám, sī bô"

"Bô m̄-tio̍h."

"Góa ê hoe bē-kú-tn̂g," sió ông-chú kóng, "i kan-ta ū sì ki chhì thang pó-hō͘ i ka-tī! Góa ná ē pàng i ko͘-toaⁿ chi̍t ê!"

I kám-kak hiō-hóe. M̄-koh chin kín i sûi koh ū ióng-khì ah.

"Lí kiàn-gī góa khì hóng-būn tó-ūi?" i mn̄g.

"Khì Tē-kiû," tē-lí-ha̍k-ka ìn. "Tē-kiû chin chhut-miâ..."

Sió ông-chú lī-khui hia, sim-lāi siàu-liām tio̍h i ê hoe.

--

第 15 章 拄著地理學家

第六粒行星有十倍大. Hia tòa 一个老先生, 伊寫厚厚 ê 冊.

"Hm! 探險家來 ah!" 看著小王子 ê 時, 伊叫出來.

小王子坐 tī 桌仔邊, thiám kah phīⁿ-phēⁿ 喘, 因為一直 teh 旅行.

"你 ùi tó 位來?" 老先生問.

"這本厚冊是啥?" 小王子講. "你 tī chia 創啥?"

"我是地理學家," 老先生講.

"地理學家是啥?"

"地理學家 tō 是知影 tó 位有海洋, 河流, 都市, 山脈, kah 沙漠 ê 學者."

"誠趣味," 小王子講. "這才是真 ê 專業!" 伊四界看地理學家 ê 行星, 以前 m̄-bat 看過有 chiah 壯觀 ê.

"你 ê 行星誠媠. 伊 ê 頂懸有海洋 bô?"

"我 m̄ 知影," 地理學家講.

"有都市, 大河, 沙漠 bô?"

"彼我 mā m̄ 知影." 地理學家講.

"但是你是地理學家 ah!"

"著," 地理學家講, "m̄-koh 我 m̄ 是探險家. 我 chia 欠探險家. 地理學家無 teh 計算都市, 大河, 山脈, 海洋, kah 沙漠. 伊袂使離開冊桌四界走, 伊愛 tī chia 接待探險家. 伊請教探險家, 記錄 in ê 旅行故事. 彼故事若真趣味, 伊 tō 愛調查探險家 ê 人格.

"是按怎?"

"因為講白賊 ê 探險家會造成地理冊 ê 災難. 啉酒 ê 探險家 mā 是 án-ne."

"是按怎?" 小王子問.

15a

"因為酒醉 ê 人看雙重. 會害地理學家 kā 一粒山記做兩粒."

"我 bat 一个人, 伊是無好 ê 探險家," 小王子講.

"有可能. 探險家人格若好, 阮 tō 請教伊 ê 發現."

"你會去 hia 看看 leh bô?"

"袂. 彼 siuⁿ 複雜. 阮要求探險家提出證據. 像講, 發現大山, 伊 tō 愛提出大粒石頭."

地理學家忽然真激動.

"你 ùi 真遠來! 你 tō 是探險家! 請 kă 講你 ê 行星!"

地理學家 kā 伊 ê 簿仔掀開, 鉛筆削尖. 探險家 ê 故事愛先用鉛筆記, 等伊提出證據才用墨水筆寫.

"Hm?" 地理學家開始問.

"Ho͘, 阮 hia," 小王子講, "無啥趣味, koh 真細. 我有三粒火山. 兩粒是活 ê, 一粒熄 ê. M̄-koh 無人會知!"

"無人會知," 地理學家 tòe leh 講.

"我 mā 有一叢花."

"阮無記錄花." 地理學家講.

"是按怎? 花是上媠 ê 物件."

"因為花袂久長."

"袂久長是啥意思?"

"地理冊," 地理學家講, "是上有價值 ê 冊. In 袂退流行. 山罕得 sóa 位. 阮記 ê 是永遠 ê 代誌."

"M̄-koh 熄火山有可能活起來," 小王子插話講. "啥是袂久長?"

" 火山熄 ê 抑是活 ê, 對阮攏仝款," 地理學家講. "重要 ê 是山. 山袂改變."

"啥是袂久長?" 小王子 koh 問, 在伊, 提出 ê 問題攏愛問到底.

"彼意思 tō 是講, 有緊緊無去 ê 危險."

"我 ê 花有緊緊無去 ê 危險, 是 bô"

"無 m̄ 著."

"我 ê 花袂久長," 小王子講, "她 kan-ta 有四枝刺通保護她家己! 我哪會放她孤單一个!"

伊感覺後悔. M̄-koh 真緊伊隨 koh 有勇氣 ah.

"你建議我去訪問 tó 位?" 伊問.

"去地球," 地理學家應. "地球真出名..."

小王子離開 hia, 心內數念著伊 ê 花.

--

VX

LA SESA planedo estis dekoble pli vasta. ĝi estis loĝata de maljuna sinjoro, kiu verkis dikegajn librojn.

"Nu! Jen esploristo!" li ekkriis, kiam li ekvidis la etan princon.

La eta princo sidiĝis sur la tablon kaj iomete anhelis pro laceco. Li jam tiom vojaĝis!

"De kie vi venas?" demandis la maljuna sinjoro.

"Kio estas tiu dika libro?" diris la eta princo. "Kion vi faras tie ĉi?"

"Mi estas geografo," diris la maljuna sinjoro.

"Kio estas geografo?"

"Geografo estas klerulo, kiu scias, kie troviĝas maroj, riveroj, urboj, montoj kaj dezertoj."

"Tio ĉi estas tre interesa," diris la eta princo. "Jen fine vera profesio!" Kaj li ĵetis ĉirkaŭrigardon sur la planedon de la geografo. Li ankoraŭ neniam vidis tiel majestan planedon.

"Estas tre bela via planedo. Ĉu estas oceanoj sur ĝi?

"Mi ne povas scii tion," diris la geografo.

"Kaj urboj, riveregoj, dezertoj?"

"Ankaŭ tion mi ne povas sii," diris la geografo.

"Sed vi estas geografo!"

"Ĝuste," diris la geografo, "sed mi ne estas esploristo. Esploristoj tute mankas al mi. Ne geografoj kalkulas urbojn, riveregojn, montojn, marojn, oceanojn kaj dezertojn. Geografo estas tro grava persono por vagadi. Li ne forlasas sian skribotablon, sed tie akceptas esploristojn. Li pridemandas ilin kaj notas iliajn rememorojn. Kaj, se la rememoroj de iu el ili ŝajnas al li interesaj, la geografo enketas pri la moraleco de la esploristo.

"Kaj do?"

"Ĉar esploristo, kiu mensogus, kaŭzus katastrofojn en libroj pri georafio. Kaj ankaŭ esploristo, kiu drinkus."

"Kaj do?" diris la eta princo.

15a

"Ĉar la ebriuloj vidas duige. Tiam la geografo notus du montojn tie, kie estas nur unu."

"Mi konas iun, kiu estus malbona esploristo," diris la eta princo.

"Povas esti. Do, kiam la moraleco de la esploristo ŝajnas bona, oni enketas pri lia eltrovo."

"Ĉu vi iras tien por rigardi?"

"Ne. Tio estus tro komplika. Sed oni postulas de la esploristo, ke li donu pruvojn. Se ekzemple temas pri eltrovo de granda monto, oni postulas, ke li alportu el ĝi grandajn ŝtonojn."

La geografo subite ekscitiĝis.

"Sed vi mem venas de malproksime! Vi estas esploristo! Priskribu al mi vian planedon!"

Kaj la geografo malfermis sian registron kaj pintigis sian krajonon. Oni skribas la esploristajn rakontojn unue per krajono. Oni atendas por skribi per inko ĝis la esploristo estos alportinta pruvojn.

"Nu?" ekdemandis la geografo.

"Ho, ĉe mi," diris la eta princo, "ja ne estas tre interese, kaj estas ege malgrande. Mi havas tri vulkanojn. Du aktivaj kaj unu estingita. Sed oni neniam scias!"

"Oni neniam scias," ripetis la geografo.

"Mi ankaŭ havas unu floron."

"Ni ne notas florojn," diris la geografo.

"Kial do? Ili estas la plej bela afero."

"Ĉar la floroj estas eferemaj."

"Kion signifas eferema?"

"Libroj pri geografio," diris la geografo, "estas la plej valoraj el ĉiuj libroj. Ili neniam elmodiĝas. Tre malofte okazas, ke monto alilokiĝas. Tre malofte okazas, ke oceano elsekiĝas. Ni priskribas eternaĵojn."

"Sed estingitaj vulkanoj povas vekiĝi," interrompis la eta princo. "Kion signifas efemera?"

"Ĉu vulkanoj estas estingitaj aŭ aktivaj, estas same koncerne nin," diris la geografo. "Kio gravas por ni, estas la montoj. Ili ne ŝanĝiĝas."

"Sed, kion signifas efemera?" denove demandis la eta princo, kiu dum sia vivo neniam rezignas demandon, unufoje farinte ĝin.

"Tio signifas ion, kio estas minacata de baldaŭa forpaso."

"Ĉu mia floro estas minacata de baldaŭa forpaso?"

"Tutcerte."

"Mia floro estas efemera," diris la eta princo, "kaj ĝi havas nur kvar dornojn por sin defendi kontraŭ la mondo! Kaj mi lasis ĝin tute sola!"

"Tiel li unuafoje ekbedaŭris. Sed li tuj rekuraĝiĝis.

"Kion vi konsilas, ke mi vizitu?" li demandis.

"La planedon Tero," respondis la geografo. "ĝi havas bonan reputacion..."

Kaj la eta princo foriris, meditante pri sia floro.

--